1- برای ساخت هر ساختمانی در یک شهر ابتدا مالک می بایست به شهرداری مراجعه کرده و تقاضای صدور پروانه ساختمانی برای ساخت و ساز ملک نماید.
2- شهرداری مامور بازدیدی برای بازدید از ملک به محل می فرستد) در شهرهایی که دفاتر خدمات الکترونیکی وجود دارند، مامور بازدید این دفاتر از ملک بازدید می کنند).
مامور بازدید، سطح اشغال زمین را برای ساخت ساختمان مشخص می کند؛ به عنوان مثال زمینی که دارای 220 متر مربع مساحت است چه مقداری از آن برای سطح اشغال ساختمان مجاز است. همچنین مامور بازدید تعداد طبقات، تعداد زیرزمین و در صورت لزوم حد اصلاحی را هم مشخص کرده و آن را کتباً به مالک اعلام می کند. به این برگه که شامل سطح اشغال، تعداد طبقات، تعداد زیرزمین و در صورت لزوم حد اصلاحی است و شهرداری به مالک ارائه می کند اصطلاحاً دستور نقشه می گویند.
3- مالک با مراجعه به مهندس طراح معمار، دستور نقشه را به او می دهد (مهندس معمار می بایستی پروانه اشتغال طراحی نقشه های معماری از سازمان نظام مهندسی استان خود را داشته باشد). مالک از مهندس معمار می خواهد که با توجه به دستور نقشه و ضوابط شهرسازی و خواسته هایی که خودش دارد، نقشه های معماری را برای زمین مذکور طراحی و تائیدیه نقشه های معماری را از شهرداری برای وی اخذ نماید.
4- سپس مالک با نقشه های معماری تائید شده به یک مهندس عمران که دارای پروانه اشتغال محاسبات ساختمان از سازمان نظام مهندسی استان میباشد مراجعه نمی نماید.
مهندس محاسب دو وظیفه دارد؛ اول اینکه با توجه به تعداد زیر زمین ها، عمق گودبرداری را محاسبه و طی بازدیدی از ملک، یک نقشه سازه نگهبان برای حفظ دیواره های همسایه های مجاور تهیه کند.
دوم اینکه براساس نقشه های معماری، با توجه به درخواست مالک به صورت بتنی یا فولادی، سازه مورد نیاز ساختمان را محاسبه، نقشه سازه اصلی را ترسیم، زیر نقشه ها را مهر و امضا و تحویل مالک نماید.
نقشه تهیه شده توسط مهندس محاسب طبق مقررات ملی ساختمان نیاز به کنترل و تائید سازمان نظام مهندسی ندارد؛ ولی در بعضی استان ها برای ساختمان های با متراژ بالا (مثلادر استان تهران برای کارهای بیش از 2200 متر مربع زیربنا)، سازمان استان نقشه ها و خروجی فایلهای ETABS مهندس محاسب را کنترل و مهر تائید می زند و در صورت نیاز به اصلاح، دستور اصلاح می دهد.
سوال: آیا زمانی که سازمان استان علاوه بر مهندس محاسب نقشه های محاسباتی را تائید می کند، در صورت وجود ایراد، مسئولیتی در مورد صحت آنها دارد یا خیر؟
پاسخ: خیر مسئولیتی ندارد؛ مسئول اصلی مهندس محاسب است.
حتی در صورت تغییرات اعمالی از سوی سازمان، نباید با تکیه بر مهر کنترل مضاعف سازمان تغییرات را تایید کرد؛ بلکه چنانچه تغییرات به نظر منطقی نرسید و یا قبول نداشتید آنها را تائید نکنید.
سوال: آیا تائید نقشه های معماری توسط شهرداری در صورت وجود ایراد معماری، شهرداری هم مسئولیت دارد؟
پاسخ: نخیر، شهرداری مسئولیتی ندارد. مسئولیت تام برعهده مهندس طراح معماری است. شهرداری عمدتا از لحاظ فضاها نقشه را کنترل می کند و تقاضای تغییرات را به طراح می دهد.
5- مالک پس از تهیه نقشه های معماری و سازه بایستی برای تهیه نقشه های تاسیسات مکانیکی از قبیل لوله کشی آب و فاضلاب، کانال های کولر، چیلر، موتورخانه و سیستم اطفاء حریق و… به مهندس مکانیک دارای پروانه اشتغال طراحی تاسیسات مکانیکی از سازمان استان و وزرات راه و شهرسازی مراجعه نماید. مهندس مکانیک مربوطه ، نقشه ها را پس از تهیه، مهر و امضا می نماید.
همچنین مالک بایستی به جهت تهیه نقشه های تاسیسات برقی شامل نقشه برق، چاه ارت، تابلوها، سیستم اعلان حریق و … به مهندس تاسیسات برقی مراجعه کند و درخواست تهیه نقشه های تاسیسات برقی را بنماید. این مهندسین همانند سایر طراحان بایستی نقشه های طراحی شده مربوطه را مهر و امضا نمایند.
6- مالک بایستی در ادامه روند، به یک مهندس عمران یا معمار که دارای پروانه اشتغال اجرا از وزارت مسکن و شهرسازی باشد (مجری ذیصلاح( مراجعه نماید. شخص مجری، لازم است که یک برگه تعهد محضری در دفترخانه اسناد رسمی گواهی امضا نماید که در این برگه شخص مجری متعهد می شود عملیات اجرایی ساختمان را بر عهده بگیرد و یا آنکه آن را مدیریت نماید. نمونه برگ تعهد مجری درکانال موجود است. مالک بایستی برگ تعهد مربوطه را به شهرداری جهت صدور جواز و پروانه ساختمانی تحویل نماید.
مطابق مقررات ملی ساختمان یکی از الزامات صدور پروانه ساختمانی وجود مجری ذیصلاح در روند ساخت وساز است.
تذکر: برخی اعتقاد دارند که توافق نامه ای بین نظام و شهرداری وجود دارد که در آن بیان شده برای کارهای با متراژ کم الزامی به حضور مجری ذیصلاح نیست البته این توافق برخلاف قانون است و نافذ نیست .
7- مالک پس از تهیه نقشه ها بایستی جهت انتخاب ناظرین به نظام مهندسی مراجعه نماید. برخلاف مهندسین طراح و مجری ذیصلاح انتخاب ناظر با مالک نمی باشد و انتخاب ناظر به صورت حاکمیتی است و توسط سازمان نظام مهندسی معرفی می شود..
مهندسین ناظر شامل 0 رشته عمران –معماری– تاسیسات مکانیکی – تاسیسات برقی و نقشه برداری می باشند. البته ناظر گاز نیز وجود دارد که دارای بحث جداگانه ای است و ناظر گاز با ناظر مکانیک دارای وظایف مشترکی می باشند.
– در صورت عدم وجود ناظر نقشه برداری مسئولیت های مربوطه بر عهده ناظر معماری خواهد بود.
–تبصره: در تعدادی از استان ها برای برخی از متراژها از تک ناظر استفاده می شود. به طور مثال در استان تهران برای متراژ کمتر از 1500 مترمربع ناظر یک نفر می باشد و استان گلستان زیر متراژ 200 مترمربع و استان همدان متراژ زیر500 مترمربع تک ناظره می باشد. در این حالت مسِئولیت های تمامی ناظرین 5 گانه با تک ناظر می باشد.
وظیفه ناظر : مهندس ناظر موظف است بر اجرای ساختمان نظارت مستمر داشته باشد و مطابق نقشه های مصوب براساس مقررات ملی بر ساختمان نظارت کند و چنانچه در حین اجرا تخلفی مشاهده نمود گزارش خود را در موعد مقرر به مرجع صدور پروانه و سایر مراجع مربوطه ارسال نماید.
نظارت مستمر : نظارت مستمر به این معنا نیست که ناظر 24 ساعت شبانه روز در محل حضور داشته باشد بلکه هر زمانی که بخواهد می تواند حاضر باشد و تنها خروجی حاصل از فعالیت و نظارت ایشان مهم است، از جمله تذکرات به مالک و سازنده، گزارش خلاف دار در موعد مقرر، مکاتبات با مرجع صدور پروانه و سایر مراجع و… در کل موضوع نظارت عالیه با نظارت مقیم موجود در نظام فنی اجرایی کشور متفاوت است.
مرجع :